Bize qan lazımdır. Cemiyyetin eşidilmeye, danışdırılmağa, görünmeye ehtiyacı olan insanlarını duymaq üçün qan. Nitşe deyirdi ki, qanla yaz, onda göreceksen ki, bu ruhdur.

Qan insan orqanizminin vacib hisselerinden biridir. Bezi xestelikler qan hesabına yaşaya bilirler. Biz qan vermekle insanlığa yardım edirik, bir-birimize yardım edirik. Qan vermek hem de müqeddes bir işdir.

Bu gün irsi qan çatışmazlığı, leykemiyalı, hemodializ xesteleri var ki, onar daim donor qanına ehtiyac duyurlar. Bundan başqa gözlemediyimiz bir anda başımıza gelen bedbext hadiseler, müharibeler zamanı da qana ehtiyacımız ola biler. Qana en çox ehtiyacı olanlar ise talassemiyadan eziyyet çekenlerdir. Bele xestelere normal heyat sürmek üçün ayda bir ve ya iki defe teze qan köçürülmelidir. Balaca İlhamenin heyatı artıq 6 ildir ki, qandan asılıdır. Her 21 günden bir ona qan köçürülmelidir. Her 21 günden bir qan tapmaq asan deyil.

İlhame kimi xestelerin ümidi könüllü donorlara ve qan bankınadır. Qana telebatı ödemek üçün Azerbaycanda bir ilde 90-100 min donora ehtiyac var. Merkezi Qan Bankına öten il könüllü qan vermek üçün 60 min donor müraciet edib. Bu ilk 9 ayında artıq bir o qeder şexs qanvermek üçün müraciet edib. Qan bankında daim könüllü qan veren insanları tanıyırlar. Bunlardan biri Zaur esgerovdur. O artıq 25 ildir ki, könüllü donordur.

“2 aydan bir qan verirem. İlde 6 defe, xeyirdir vermek. Üstelik savab da qazanıram. Qan xesteye gedir savabdır. Ne vaxtdan bir uşağa verilir. Talassemiya xestesine. Anası da herdenbir zeng edir. Neçe ildir ki, ona verirem”.

Merkezi Qan Bankı artıq 2006-cı ilden pullu qan vermeni leğv edib. Toplanan qan xestexanalara pulsuz verilir. Qan Bankında kifayet qeder qan olduğu deyilir. Ancaq yay alarında qan çatışmazlığı problemi ile üzleşirler.

Merkezi Qan Bankının müdiri, Pervane Hacıyeva il erzinde 90-100 min qana telabat olduğunu deyir: “Hazırda Merkezi Qan Bankında 7-8 mine yaxın qan komponenti var. Eritrosit kütlesi 2 mine yaxın, 6 mine yaxın da plazma hissei var. Bir ilde telebat 90-100 mindir. Qanın 6-0 %-i talasaemiyalı xestelere verilir. Son 9 ayda 14 min vahid qan talasemiyalı xestelere. Ancaq başqa xestexanalar da var, doğum evleri var, dialezli xesteleri var, hemofiliyalı xesteler. Bu xestexanalara da tam temennasız qan verlir”.

Qan bankında qan çatışmayanda xeste yaxınları özel xestexanalara üz tuturlar. Özel xestexanalar donorlarına orta hesabla 30-50 manat pul ödeyirler. Bir komponent qan ise xestelere 100-130 manata satılır. Bununla bele Azerbaycanda qan çatışmazlığı problemi var. Bu problem ise öz növbesinde qanın xestelere pulla satılması, pulsuz qan verilmemesi kimi söhbetlere yol açır. Problemin helli ise yalnız donorların sayının artımını stimullaşdırmaq hesabına mümkündür.

Xarici ölkelerde donorlara en müxtelif güzeştler nezerde tutulub. Meselen, ABŞ-da donor olan şexse ve onun aile üzvlerine tibbi xidmetde güzeştler edilir. Fransada donora “Fexri legion” ordeni verilir, onu yalnız ölke prezidentinin icazesi ile hebs etmek olar. Rusiyada vetendaşlar 40 defe qan verseler, neqliyyatdan pulsuz, derman preparatları, diş protezi, menzil xidmetleri haqlarından 50 faiz güzeştle istifade edirler. Buna göre de mütexessisler düşünür ki, daimi donorlara müeyyen güzeştler tetbiq olunsa, qan verenlerin sayı da artar.

Azerbaycanda donorlara bu cür güzeştler nezerde tutulmayıb. Qonşu Türkiyede könüllü donorlar yerli Qızıl Ay Cemiyyetine qan verirler. Bu cemiyyet de toplanan qanı pulsuz olaraq xestexanalarda müraciet eden Türkiye vetendaşlarına verir. Lakin Türkiyede hetta bir-birini tanımayan insanların bele ehtiyacı olan adamlara qan vermesi tecrübesi geniş yayılıb.

Son illerde Azerbaycanda da bu tecrübe geniş yayılmaqdadır. Meselen, eger 2011-ci ilde Aşura gününde 3000-den artıq adam qan vermişdise, 2012-ci ilde bu reqem 4000-den çox oldu. Bu il Aşura gününde ise 5 minden artıq insanın qan vereceyi gözlenilir. İnsan heyatının xilas edilmesi, qanla can verilmesi böyük savabdır. Bu gün İlhame kimi minlerle xeste, insanların insanlığından asılıdırlar.