1994-cü ilde Azerbaycanda “esrin müqavilesi” imzalandı. Hemin dövrde bir çoxları onun ehemiyyetini tam anlamasalar da sonradan neft müqavilesinin Azerbaycanı hansı seviyyeye çıxaracağı eyani şekilde aydın oldu. 19 il evvel bağlanan kontraktın mentiqi davamı bu hefte Bakıda imzalanan “21-ci esrin müqavilesi” oldu. Bununla da “Şahdeniz” yatağından qaz hasilatının ikinci merhelesine start verildi. Bununla da Azerbaycan öz qazını Avropaya neql etmek üçün lazım olan qaz kemerleri infrastrukturunu elde edecek. Bu ise ölkenin qaz ehtiyatlarının qiymetinin artması demekdir. Layihenin tesirin her bir vetendaş hiss edecek. Çünki layihe çerçivesinde bütün işlerin görülmesi zamanı Azerbaycan şirketlerine üstünlük verilecek.

17 dekabr, bu tarix indiye qeder bizim üçün heç bir ehemiyyet kesb etmirdi. Amma bundan sonra biz bu günü ehemiyyetli bir tarix kimi qeyd edeceyik. Çünki mehz bu günde Azerbaycan qazının Avropaya neqline imkan veren senedler imzalandı”.

“Şahdeniz” yatağının işlenmesinin 2-ci merhelesine başlamaq üçün yalnız konsorsiumun yekun investisiya qerarını vermesi qalmışdı. Bu da öz hellini tapdıqdan sonra artıq bütün maneeler aradan qalxdı.

Belelikle 1,2 trilyon kubmetr qaz ehtiyatı olan “Şahdeniz” de hasilatın ikinci merhelesi üzre işleri görecek şirketler öz payını müeyyen etdiler. Azerbaycanın Dövlet Neft Şirketi Statoil-in layihedeki 6,7% hisselerini alaraq ikinci payçaya çevrildi. SOCAR layihede 16,7%-le iştirak edecek. BP ise layihenin operatoru olmaqla beraber, en böyük paya malik şirketi oldu.

İmzalanma merasimi gözlenilmez qerarlarla da yadda qaldı. eger evvel “Şahdeniz” qazının TAP-la Bolqarıstan, Yunanıstan, Albaniya ve
İtaliyaya çatdırılması nezerde tutulurdusa, indi yeni ölkelerden söhbet gedir.

Azerbaycan respublikasının prezidenti, İlham eliyev bu layihenin bir çox Avropa ölkesini ehate edeceyini deyib: “Bizim “Şahdeniz” in ilkin merhelede ehate etdiyi ölkelerle, Gürcüstan, Türkiye, Yunanıstan, Albaniya, Bolqarıstan, İtaliya ile sıx emekdaşlığa ehtiyacımız var. Növbeti merhelede biz Monteneqro, Xorvatiya ile emekdaşlıq edeceyik. Biz bu kemerin Balkanlara qeder uzadılmasını planlaşdırırıq. Eyni zamanda men ümid edirem ki, biz qarşıdaki illerde Ruminiya, Macarıstan ve Avstriyadakı terefdaşlarımızla işleyeceyik. Bu kemeri ordakı menteqelere çatdırmaq üçün”.

eslinde Azerbaycan qazının Balkanlara çatdırılması meselesi hele oktyabrda, Azerbaycan prezidentinin Türkiyeye seferi zamanı müzakire olunmuşdu. Hetta Türkiyenin baş naziri bu barede açıqlama da vermişdi. “Men teklif eledim ki, biz Balkanlarda böyük qaz layiheleri heyata keçirek”.

Bundan cemi 1 ay sonra Azerbaycan qazının Balkanalara neqli ile bağlı memorondum imzalandı.

Balkanlarda möhkemlenmek Azerbaycanın nüfuzunun bu bölgede artması, Beynelxalq Arenada yeni destek demekdir.

Bu layiheye göre Azerbaycan prezidenti İlham eliyeve teşekkürünü bildiren Monteneqro prezidenti Filip Vuyanoviç bununla ölkesinde ehalinin rifah sevyyesinin yükseleceyini deyib: “Bu layihe çerçivesinde menim ölkemde yeni iş yerleri açılacaq. Yeni investisyalar qoyulacaq, iqtisadiyyat inkişaf edecek. ehalimizin rifahi yaxşılaşacaq. Buna göre Azerbaycana, prezident İlham eliyeve teşekkür edirem”.

Diger mesele, Ruminiya, Macarıstan ve Avstriya ise demek olar ki, Nabucco layihesinin marşrutunda yerleşir. Avropa birliyinin uğrunda mübarize apardığı bu layihe qebul olunmasa da, indi söhbet Azerbaycan qazının bu xett üzre neqlinden gedir. “Nabucco” dan imtina edilerken, bunun Moskvanın tezyiqi ile baş verdiyi deyilirdi. Amma bu ölkelerin bazarının hedefde saxlanması cesaretli bir addım sayıla biler.

Bütün bu layihelerin reallaşması dövlet büdcesine elave vesait daxil olmasına, eyni zamanda ölkede yeni iş yerlerinin yaranmasına sebeb olacaq. Hesablamalara göre, “Şahdeniz-2” qazının Avropaya satışı ölkemize 200 milyard dollar gelir getirecek. Tekce yatağın istismarı, Cenubi Qafqaz boru kemerinin genişlendirilmesi işleri 10 min yeni iş yeri demekdir. Bundan elave xidmet ve diger yardımçı işler de nezere alınsa, bu reqemin daha böyük olacağını demek olar.