-Son zamanlar dünyada zelzeleler sengimeden yeri lerzeye getirir. Çinde, Yaponiyada, Türkiyede, İranda ve Azerbaycanda ara-sıra yeraltı tekanlar insanları teşvişe salır. Her zelzele xeberi geldikce ise, paytaxtda baş veren güclü yeraltı tekan yada düşür. Bundan da insanların xofu artır. Bes göresen, bakıda yene güclü zelzele ola bilermi? eger güclü zelzele baş vererse, paytaxtdakı yaşayış binaları buna tab getirecekmi ve ümumiyyetle zelzeleni evvelceden bilmek mümkündürmü? Bu suallara cavab tapmaq üçün ANS PRESS olaraq Respublika Seysmoloji Xidmet Merkezinin sesymoloji şöbesinin müdiri Tahir Memmedli ile kiçik müsahibe hazırladıq. Hemin müsahibeni teqdim edirik:

Zelzeleni evvelceden bilmek üçün ne etmek lazımdır?

-Zelzeleni qabaqcadan proqnozlaşdırmaq mümkün deyil. Sadece kimse ferziye ireli sürürse, onu esaslandırmalıdır. Lakin bunun heç bir esası yoxdur. Çünki müxtelif variantlarda tedqiqatlar aparıblar ki, zelzeleden evvel yerin müxtelif sahelerinde müeyyen deyişikler olub. Lakin sonradan bu hal özünü doğrultmayıb. Çünki bu deyişiklikden sonra zelzele bir defe olsa da, diger vaxt olmayıb. Çox vaxt ise güclü zelzeleden evvel yer tebeqesinde heç bir deyişiklik olmayıb.

Hazırda zelzeleni proqnoz vermek üçün birmanalı fakt yoxdur. Ola biler ki, fala baxan desin, amma onun da heç bir esası olmur.

Bes Amerikadan getirilerek quraşdırılan cihazlar zelzeleni evvelceden teyin etmeye imkan vermir?

-Zelzeleni qeyde alınması üçün quraşdırılan aparatlar bezen insanları çaşdırır. Hemin aparatlar zelzeleni evvelceden xeber vermekden ötrü deyil. Ümumiyyetle cihazlar zelzeleni xeber vermirler. Bizim Amerikan cihazları ile yüksek seviyyeli zelzeleri qeyde almaq üçün mümkündür. Bu cihazlar zelzelenin yerini qeyde alır ve yüksek zelzeleri izleye bilirler. Bunlardan istifade ederek zelzele haqında deqiq informasiyalar elde etmek mümkündür. Hemin melumatlar esasında da, erazide yaxşı binalar tikmek lazımdır ki, yeraltı tekan zamanı davamlı olsunlar. Davamlı bina tikmek üçün yer qabığını deqiq öyrenmek lazımdır.

Tahir müellim, hazırda veziyyet necedir? Seysmetik xeriteye esasen, Bakıda zelzele neçe bal ola biler?

-Seysmik göstericilere göre, Bakıda yeraltı tekanların gücü 8 bal ola biler. Lakin erazilerden asılı olaraq, zelzelenin gücü 1 bal da arta biler. Ümumilikde paytaxtımızda 9 bal gücünde tekanlar ola biler .Bulvara yaxın erazilerde daha güclü yeraltı tekanların olması mümkündür.

eger Bakıda 9 bal gücünde zelzele olarsa, veziyyeti nece olacaq? esasen yeni tikililer qorxuludur, yoxsa köhne binalar?

-Yeni bina tikilerken çox vaxt bizden rey alınır. Onların tikintisine de Fövqelade Hallar Nazirliyinin müvafiq qurumu nezaret edir. Amma çoxlu sayda köhne binaların dağılması ehtimalı var. Çünki Bakıdakı binaların 50 faizi köhne seysmik xeriteye esasen tikilib. O vaxtlar, Bakı 6 ballı seysmik zona kimi hesablanmışdı. eger Bakıda 9 bal zelzele baş vererse, yaşayış binalarının 50 faizi yerle-yeksan olacaq.