Son zamanlar qaz cihazlarının istismarı zamanı ehali arasında dem qazından zeherlenme halları qeyde alınmaqdadır. Müeyyen olunub ki, bu hadiselerin ekseriyyeti vetendaşların tehlükesizlik qaydalarına riayet etmemesi sebebinden baş verir.

Fövqelade Hallar Nazirliyinden verilen melumata göre, dem qazından zeherlenme halı yanğın olduqda, sobanın qapağı erken bağlandıqda, qarajda, qapalı mekanda avtomobil müherriki işledikde, ağzı bağlı kabinede uzun müddet qaldıqda baş verir. Menzillerde ise dem qazından zeherlenme tehlükesi ekser hallarda evi qızdırıcı cihazlarla qızdırarken ve ya hamam otağında baş verir.

Kimyevi adı karbon monooksid olan dem qazı yanacaq mehsullarının natamam yanması neticesinde emele gelir. Bu qaz iysiz ve rengsiz olduğundan hiss edilmir. Qapalı şeraitde daha da tehlükeli olur. Karbon monooksid teneffüs zamanı ağciyerlerden qana daxil olur. Adeten oksigenle birleşmeli olan hemoqlobin bu defe karbon monooksidle birleşmeye başlayır ve karboksihemoqlobin yaradır ve qan artıq oksigeni daşıya bilmir. Bu proses oksigenle birleşmeden üç yüz defe daha intensiv baş verir. İnsan oksigen çatışmazlığından boğulmağa başlayır. İnsan üreyi bir vurmaya 200 ml-den çox qan serf etdiyinden ağciyerlere düşen dem qazı sayılan saniyeler erzinde bütün orqanizm boyu yayılır.

Dem qazından zeherlenme zamanı bu simptomlar özünü büruze verir: gözler yaşarır, başağrısı, başgicellenme müşahide olunur. Getdikce zeiflik, ürekbulanması, quru öskürek, hafizenin keyleşmesi, eşitme ve görme hallüsinasiyaları başlayır. Qıcolma tutmaları ve nehayet, teneffüs merkezinin iflici neticesinde ölüm baş verir.

Menzilde dem qazı tehlükesinin qarşısını almaq üçün bir sıra qaydalara riayet edilmelidir. Yadda saxlayın ki, evinizde qeyri-standart, yeni kustar üsulla hazırlanmış cihazların quraşdırılması ve istifadesi tehlükelidir.
Menzilde qızdırıcıların havaçekme borularının düzgün işlemesine nezaret edilmelidir.

Qızdırıcı soba ile menzilin ölçüsü uyğun gelmelidir. Misal üçün, metbex heddinden artıq kiçikdirse ve orada zeruri olan ventilyasiya sistemi quraşdırılmayıbsa, böyük ölçüde qaz piletesi qoymaq olmaz.
Eyni qayda hamam otağına da aiddir. Kiçik hamam otağına böyük ölçülü suqızdırıcının qoyulması tehlükelidir. Cihazın borusunun çıxış yeri olmalıdır. Zeruri ventilyasiya sistemi yoxdursa, mütleq hamam otağının qapısının aşağı hissesinde hava oynaması üçün delikler açılmalı ve ya qapalı mühitde qaz yandırılarken nefeslikler açıq olmalıdır.

Otaqlarda quraşdırılmış qızdırıcı sobanın fealiyyetine vaxtaşırı fasile verilmelidir. Bu zaman otaqda havanın deyişdirilmesi üçün pencereler açılmalıdır. Menzil mütemadi havalandırıldıqda dem qazından zeherlenme riski azalır.

Eve soba alarken onun zemanet barede sertifikatı ve texniki pasportunun olub-olmamasına diqqet yetirmek lazımdır. Menzilde soba ve suqızdırıcılarını quraşdırarken mütleq yerli qaz idaresinin mütexessisleri ile meslehetleşmek vacibdir. Bu sahede naşı olan insanların xidmetinden istifade etmek olmaz.

Tüstü borusu olmayan sobaları almaq meslehet görülmür. Boru olmadıqda ve otaq mütemadi havalandırılmadıqda orada mütleq dem qazı yaranır. Dem qazı ile zeherlenen insan ekser hallarda özü-özüne kömek ede bilmir. Lakin tecili tibbi yardım gelenedek etrafdakılar ona ilk yardımı göstere bilerler. Zererçekeni derhal temiz havaya çıxartmaq, onu küreyi üste uzatmaq ve yaxalığını açmaq lazımdır. İmkan olduqda oksigen yastıqlarından istifade edilir. Alın ve sineye soyuq kompres qoymaq lazımdır. eger zererçekmişin huşu özündedirse, o zaman ona isti çay vermek lazımdır.

Dem qazından yüngül zeherlenme olduqda, yeni zererçekmiş bu simptomları vaxtında duyub mekanı terk etdikde, o zaman sadece temiz hava ile teneffüs yeterlidir. Zererçekmiş huşunu itiribse, ona naşatır spirti ile isladılmış pambıq parçasını iyletmek lazımdır. Naşatır spirti olmadıqda onu adi sirke ile de evez etmek olar. Zererçekmiş nefes almırsa ve ya teneffüsü zeifdirse, ona süni nefes vermek lazımdır. Zeruret olduqda ürek masajı edilmelidir. Zererçekmişe yardım gösterilmesi üçün tecili tibbi yardım briqadası çağırılmalıdır. Dem qazından zeherlenmiş insan özünü yaxşı hiss etse bele, en azı 24 saat hekim nezareti altında qalmalıdır.
Her hansı bir fövqelade hadise baş verdikde “112” qaynar xettine müraciet edin!