Qurani-Keriminde son ilahi vehyler toplusu olan bu Kitabın mübarek Ramazan ayının gecelerinden birinde - Qedr gecesi nazil edildiyi bildirilir:

Rehman ve Rehim olan Allahın adı ile!
Heqiqeten, Biz onu (“Quran”ı) Qedr gecesi nazil etdik!
Sen ne bilirsen (haradan bilirsen) ki, Qedr gecesi nedir?!
Qedr gecesi min aydan daha xeyirlidir!
O gece melekler ve ruh Rebbinin izni ile her bir işden dolayı (Allah dergahından emrler alaraq) yere enerler.
O gece dan yeri sökülene kimi (büsbütün) salamatlıqdır (emin-amanlıqdır)! (“Qurani-Kerim”, Qedr suresi).

Ramazan ayının günlerini-gecelerini bir-bir geride qoyub, nehayet, Quranın nazil olduğu Qedr gecesine yetişirik. Ayede deyildiyi kimi, “min aydan daha xeyirli” bir geceye. Min aydan daha üstün, daha faydalı bir gece...

Nedir min ay? Min ay 83 il demekdir. Yeni kamil bir insan ömrü. Başqa sözle, Quranın nazil olduğu, bu İlahi Kitabın heyatımıza girdiyi, ruhumuza hopduğu bir gece bir insan ömründen daha xeyirlidir!

Bu gece Quranın nazil olmasıyla zülmet içerisinde çaşqın heyat süren beşeriyyetin üzüne bir işıq saçmışdır: “Ey insanlar! Size Rebbinizden bir delil geldi ve Biz size parlaq bir nur (“Quran”) endirdik” (sure 4, aye 174). “Ele ise Allaha, Onun Elçisine ve nazil etdiyimiz Nura (“Quran”a) iman getirin!” (sure 64, aye 8).

Qaranlıqda insan çaşqındır. Hara gedeceyini görmür, büdreyir, ora-bura deyir, yıxılır. Birden bu qaranlıq geceye qerq olmuş beşeriyyet üçün bir nur açılır, işıq yanır. Bu nur hemin zülmeti yarır. Qurana iman getirenlerin, ona sarılanların qaranlıq qelbinde İlahi İşıq parlayır. Allaha imanla şölelenen sönmez bir işıq! Bununla insanın qarşısındakı yol aydınlaşır, artıq o, büdremir, ora-bura deymir, yıxılmır. Artıq o, bu Kitabın nuru ile işıqlanan aydın yolun başında Allahını görür ve Ona doğru yola çıxır. Bütün bunlar Quranın insana endiyi bu nurlu geceden başlanır. Qiymetsiz, evezsiz, benzersiz bir geceden! Min aydan daha xeyirli olan bir geceden...

Revayetlerde bildirildiyi kimi, Qedr gecesi Ramazan ayının son 10 gününün tek gecelerinden birine tesadüf edir. 18-den 19-na keçen geceden başlayaraq, ayın sonunadek imkan daxilinde tek geceleri yatmayıb, ibadet içinde keçirmeyin olduqca böyük savabı, min aydan xeyirli ülviliyi var. Revayet edildiyi kimi, Qedr gecesinin daha çox ehtimal olunduğu vaxt Ramazan ayının 19, 21 yaxud 23 ve ya 27-ci gecesidir. Bunlar içinde de en çox ehtimal olunanı 23-cü gecedir. Her halda Allah bizleri bu gecenin hüdudsuz faydalarından behrelenenlerden, bu geceni bir ömürden daha xeyirli keçirenlerden ve ömrümüzü bu gecenin nuru ile işıqlandıranlardan qerar versin...

Meleklerle bir arada...
Qedr gecesi il boyu birce defe elimize düşen evezsiz bir fürsetdir. Bu bir geceni ibadetle, dua ile, xeyir-bereketle keçirmek de min aydan daha xeyirlidir. Bu fürseti elden vermek olarmı? Bu geceni yuxu ile seher etmek mümkünmü?..

Bu gece “melekler ve ruh Rebbinin izni ile her bir işden dolayı (Allah dergahından emrler alaraq) yere enerler” ve bizler onlarla bir arada olmaq imkanı qazanırıq. Qedr gecesini meleklerle, Ruhla birlikde keçiririk. Etdiyimiz dualara “amin!” deyir melekler. Allahın bütün qapıları üzümüze açıqdır. Arxamıza baxıb, pis emellerimize göre peşman olmaq, onlardan çekinmek, semimi qelbden tövbe etmek, Allahdan bağışlanma dilemek üçün. İreliye baxıb, Allaha möhkem sarılmaq, Onunla yaşamaq, iman yükselişi ile saleh işler görmek üçün... Allahla tekbetek görüşüb, bol-bol danışmaq, “derdleşmek”, bütün istediklerimizi Ondan dilemek, Onunla dostluq elaqeleri qurmaq üçün! Ona sığınıb, Ona yaxınlaşıb, Ona qerq olmaq üçün! Ele ona göredir ki, “o gece dan yeri sökülene kimi (büsbütün) salamatlıqdır, emin-amanlıqdır!”.

İbadetle keçirilen gece
Quranın nazil olduğu gece bir menevi yükseliş gecesi kimi Allaha xüsusi bir ibadetle, dualarla keçirilir. Bu gecenin fezileti mehz Quranın bu mübarek gecede nazil olması ile bağlıdır. Bu ise bir daha “Qurani-Kerim”in ne qeder deyerli, ne derecede ehemiyyetli olduğunu açıq şekilde nümayiş etdirir.

Allahla insan arasında möhkem bir bağ olan Quran Allahın adı ile başlayıb, insan sözü ile bitir. Mehz insana endirilen bu Kitab insanları onun üzerinde düşünmeye ve ondan ibret almağa çağırır:

“Bu mübarek Kitabı, insanların onun ayelerini düşünüb anlaması ve ağıl sahiblerinin de ondan ibret götürmesi üçün sene nazil etdik.” (sure 38, aye 29).
Burada Allahı tanıma, Ona yaxınlaşma qaydaları, varlıq alemi ve yaradılışın mahiyyeti, eyni zamanda insanın insanlıq mahiyyeti ve üzerine düşen vezifeleri, onun Allah, özü ve diger insanlarla qarşılıqlı elaqelerini tenzimleyen mükemmel konsepsiyalar gösterilir. Ramazan ayında oruc tutmaqla insanda bütün bunlara yaxınlaşma baş verir. Bu konsepsiya onun heyatına hopur, doğmalaşır ve ruhu terefinden menimsenilir. Bununla da ibadetle keçirilen ay bütövlükde heyatımızı ibadetle keçirme alışqanlığı yaradır. Bu baxımdan Ramazan ayında tutduğumuz oruc bizler üçün bir teqva mektebi rolunu oynayır. Onun vasitesile bizler menen saflaşır, pis işlerden uzaqlaşır, saleh işlere yönelirik. Qedr gecesi ise bu İlahi Mektebin son sinfidir. Ele bir sinif ki, burada Müellimle şagirdin semimi bir ünsiyyeti yaranır. Nece de xoşbextdirler bu sinifden behrelenib, kamilleşenler! Müellimle sıx temasda olub, Onun derslerinden lazımi faydaları exz edenler. Ve bu dersleri ela qiymetlerle başa vuranlar...

Elşen Mustafaoğlu, felsefe doktoru