Qədr Gecəsi
13 İyul 2015 Bazar Ertəsi 19:00
Qədr gecəsi Quranın ilk nazil olduğu çox mübarək bir gecədir. Bu gecədə necə ibadət etməliyik?
Ən nurlu və feyzli gecəni Qədr Gecəsində idrak edirik. Quranda adı keçən tək ay Ramazan ayıdır; tək gecə də Qədr Gecəsidir. Bu bərəkətli saatların şərəf və qiymətini Kainatın Rəbbi Sevgili Həbibinə xəbər verməkdədir. Bu
gecənin fəzilətinə o qədər dəyər verilir ki, o vaxtlarda təcəlli edəcək
rəhmətin və ruhani hadisələrin izah edilməsi üçün müstəqil bir surə
nazil olmuşdur. Bu surə Kadr müddətinin.
Yenə Cənabi-Haqq bu gecənin müqəddəsliyini bildirmək üçün beş-ayə bir surədə üç dəfə "Leyletü'l-Kadr" ifadəsini açıqca zikr:
"Şübhəsiz ki, o Quranı Qədr Gecəsində endirdik. Bilir misin, Qədr Gecəsi nədir? Qədr gecəsi min aydan daha xeyirlidir."
Ülvi hadisələr də surənin sonunda belə ifadə buyurulur:
"O gecədə mələklər və Cəbrayıl Rəbbinin izni ilə hər iş üçün arxa arxaya enər. O gecə, dan yerinin işıqlanmasına qədər bir selāmettir."
Qədr Gecəsinin ən əhəmiyyətli xüsusiyyəti, cin və insanlara iki cahan səadəti bəxş edən, kainat kitabının əzəli bir tərcüməsi olan uca kitabımız Qurani-ı Kərimin bu gecədə ilk olaraq dünya səmasına endirilməsidir. Daha sonra isə ehtiyaca görə ayə-ayə və ya surələr halında vəhyin məzhəri Rəsul-i Əkrəm Əleyhissalatu Vesselama Cəbrayıl (as) vasitəsiylə təqdim edilmiş olmasıdır.
Yenə bu mübarək gecədə insanlığın əbədi rifahına səbəb olacaq, ona bərəkətli bir ömrü qazandıracaq bir fürsət verilir. Bu gecəni dua, zikr və ibadətlə keçirən adam, ancaq səksən il kimi uzun bir ömürdə qazana əcr və savabı bir gecədə əldə etmə bəxtiyarlığına çatmış olacaq.
Bu gecədəki İlahi ziyafətə və Quran süfrəyə başda Quran-ı mübini Rəsulullah Əleyhissalatu Vesselama vəhy yolu ilə gətirən Cəbrail olmaq üzrə mələklər də enərək şenlendirirler. Kalb və bəsirəti açıq olan möminlərə üxrəvi aləmdən mənzərələr sərgilənir. Mələklərin pey der pey enməsiylə yer üzü mənəvi bir təzyiqin məruz qalar. Dünya sanki onlara dar gəlməyə başlayır. Möminlərin ətrafını əhatə edərək onlara Rəbbinin hədiyyə və rəhmətini olurlar. Tan yeri ağarana qədər davam edən bu ülvi təcəlli, ümmət-i Məhəmmədin könüllərinə əngin bir dinclik və səadət dalğası əsdirər.
Qədr Gecəsində belə nurlu hadisələrin ildönümlərini idrak edirik. Onun qədrini bilməklə də feyz və bərəkətindən, dünyanı əhatə edən nurani havasından istifadə etmiş olarıq.
Min aydan xeyirlidir deyilməsinin hikməti nədir?
"Bin ay" səksən üç il dörd aylıq bir müddətə bərabərdir. Keçmişdəki saleh kəslərin bir ömür boyu qazandıqları mənəvi mərtəbəni bir gecə içində əldə etmə fürsətidir. Rəsulullah (s.ə.s.) səhabələrə İsrail oğullarından bir kimsənin Allah yolunda min ay boyunca silahlı olaraq cihad etdiyini izah etmişdi. Səhabələr bunu eşidincə çaşdılar və öz əməllərini az, gördülər. Bunun üzərinə Qədr surəsi endirildi.
Başqa bir rəvayətdə Peyğəmbərimiz Sahabilere İsrail oğullarından dörd adamın səksən il ərzində heç günah işləmədən ibadət etdiklərini izah etdi. Səhabələr bunu heyrətlə qarşıladı. Cəbrayıl Əleyhissalam gəldi, "Ya Məhəmməd, ümmətin o bir neçə adamın səksən il ibadətində heyrətə düşdülər. Allah sənə ondan daha xeyirlisini endirmişdir" deyərək Qədr surəsini oxudu və, "İşdə bu sənin və ümmətinin heyran kalışından daha xeyirlidir" buyurdu. (1)
Digər bir rəvayətdə Rəsulullaha bütün ümmətlərin ömürləri göstərilmişdi. Öz ümmətinin ömrünü qısa görüncə, ömrü uzun olan ümmətlərin əməllərini düşündü. Öz ümmətinin bu qısa ömürlərində etdikləri əməllərlə onlara çata bilməyəcəkləri narahatlığı içində üzüldü. Uca Allah da Həbibinə, bu kədərinə müqabil Qədr Gecəsini verərək digər ümmətlərin min ildən daha xeyirli etdi. (2)
Qədr surəsi bu hadisələr üzərinə nazil olmuşdur.
Bu surə, Səhabələrin kədərini yüngülləşdirən bir surədir.
Qədr Gecəsinin Bu Qədər Faydalı Olmasını necə təsvir?
Bəli bir tək Ramazan, səksən il bir ömür semeratını qazandıra bilər. Leyle-i Qədr isə, Quranın bildirməsi min aydan daha xeyirli olduğu bu sirrə qatı bir dəlildir. Bəli nasılki bir padşah, səltənətində bəlkə hər sənədə, ya taxta keçmə mərasimi namıyla yaxud başqa bir parıltılı cilvə-i səltənətinə məzhər bəzi günləri bayram edər. Xalqını, o gündə umumî qanunlar dairəsində deyil; bəlkə xüsusi ihsanatına və pərdəsiz hüzuruna və has iltifatına və fövqəladə icraatına və birbaşa layiq və sadiq millətini, has razılığına məzhər edər. Elə də: Ezel və Əbəd Sultanı olan on səkkiz min aləmin Padşah-ı Zülcelal'e; o on səkkiz min aləmə baxan, təvəccöh edən fərman-ı Alişanı olan Quran-ı Hakimin Ramazan-ı Şərifdə endirmiş. Əlbəttə o Ramazan, məxsus bir bayram-ı İlahi və bir məşhər-i Rəbbani və bir məclis-i ruhani hökmünə keçmək, Cənab-ı Haqqın hikmətinin muktezasıdır. Madam Ramazan o bayramdır; əlbəttə bir dərəcə, adı və heyvani meşguliyetten insanları çəkmək üçün oruca emredilecek.
Niyə "Qədr" gecəsi?
Qədr Gecəsi hökm gecəsi deməkdir. Duxan Surəsində açıqlandığı üzrə İlahi təqdir olunan hökmlər Qədr Gecəsində ayırd edilir. Bu mənada Qədr gecəsinə təqdir gecəsi deyənlər də vardır. Əslində əşyanın, işlərin və hökmlərin miqdar və zamanları əzəldə təqdir edildiyi üçün burada söz mövzusu olan təqdir, əvvəldən təsbit edilən qədər proqramının yerinə yetirilməsiylə əlaqədar planların hazırlanmasıdır. (3)
"Kadr" sözündə "təzyiq" mənası da vardır. Buna görə o gecə yer üzünə o qədər çox mələk enər ki, dünya onlara dar gəlir.
Bir hədisdə, "O gecə yer üzünə enən mələklərin sayı çınqıl daşlarının sayından çox daha çoxdur" buyurularaq buna işarə edilir. (4)
Qədr Gecəsinin Ramazanın hansı gecəsinə rast gəldiyi barəsində çox rəvayət olmaqla birlikdə, Ramazanın son on günündə axtarılması tövsiyə edilmişdir. Bəzi hədis-i şəriflər də 27. gecəsinə bərabər gəldiyi bildirilir. "Onu iyirmi yeddinci gecədə axtarın" tərcüməsindəki hədis bu xüsusa işarə etməkdədir. (5)
Bu rəvayətlərin işığında, İslam alimləri Qədr Gecəsinin Ramazanın iyirmi yeddinci gecəsi olaraq qəbul etmiş və beləcə Müsəlmanlar o gecəni Qədr Gecəsi niyyətiylə əhya etmişlər.
Bunun üçün möminlər mümkün mərtəbə, vaxt və imkanları ölçüsündə Qədr Gecəsini qiymətləndirməyə çalışırlar. Yuxu və istirahətlə keçirməməyə cəhd edərlər. Çünki bu gecədə hər bir Quran hərfinə otuz min savab verilir. Digər ibadətlərin savabı da o nisbətdə artım göstərir.
Qədr Gecəsini qiymətləndirmək və o vaxtın feyiz və bərəkətindən istifadəni artırmaq üçün namaz qılınar, Quran oxunar, Quran təfsirləri mütaliə edilir. Zikr, salavat-ı şərifə gətirilir. Dualar edilir, Allaha niyaz və dua bulunulur. Kasıb və kimsəsizlər doyurular, bol bol sədəqə verilir. Xülasə hər vəsiləylə vaxt nurlandırılar. Qədr Gecəsinin gətirəcəyi böyük qazanc haqqında rəvayət edilən hədislər ən gözəl təşviq mahiyyətini daşıyır.
"Kim inanaraq, savabını ancaq Allahdan gözləyərək Qədr Gecəsində kıyam üzrə olsa (oyanıq qalıb əhya edərsə) keçmiş günahları bağışlanar." (6)
Bu gecədə necə dua edək?
Bunu da Həzrəti Aişə (ra) vasitəsiylə yenə Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) 'dən, öyrənək:
"Dedim ki, 'Ya Rəsulullah, Qədr gecəsinə rast necə dua edim?"
Rəsulullah Əleyhissalatu Vəssalam "Allahım, Sən bağışlayansan, bağışlamağı sevirsən, məni də bağışla" deyərsən 'buyurdu"
Qaynaqlar
1) Haqq Dini Quran Dili. VI / 4592.
2) Muvatta. Itikaf: 6.
3) Duxan surəsi, 3.
4) Haqq Dini Quran Dili, IX / 5970.
5) Müsnəd, II / 27.
6) Buxari, Siyam: 71, İbni Macə, Dua
Yenə Cənabi-Haqq bu gecənin müqəddəsliyini bildirmək üçün beş-ayə bir surədə üç dəfə "Leyletü'l-Kadr" ifadəsini açıqca zikr:
"Şübhəsiz ki, o Quranı Qədr Gecəsində endirdik. Bilir misin, Qədr Gecəsi nədir? Qədr gecəsi min aydan daha xeyirlidir."
Ülvi hadisələr də surənin sonunda belə ifadə buyurulur:
"O gecədə mələklər və Cəbrayıl Rəbbinin izni ilə hər iş üçün arxa arxaya enər. O gecə, dan yerinin işıqlanmasına qədər bir selāmettir."
Qədr Gecəsinin ən əhəmiyyətli xüsusiyyəti, cin və insanlara iki cahan səadəti bəxş edən, kainat kitabının əzəli bir tərcüməsi olan uca kitabımız Qurani-ı Kərimin bu gecədə ilk olaraq dünya səmasına endirilməsidir. Daha sonra isə ehtiyaca görə ayə-ayə və ya surələr halında vəhyin məzhəri Rəsul-i Əkrəm Əleyhissalatu Vesselama Cəbrayıl (as) vasitəsiylə təqdim edilmiş olmasıdır.
Yenə bu mübarək gecədə insanlığın əbədi rifahına səbəb olacaq, ona bərəkətli bir ömrü qazandıracaq bir fürsət verilir. Bu gecəni dua, zikr və ibadətlə keçirən adam, ancaq səksən il kimi uzun bir ömürdə qazana əcr və savabı bir gecədə əldə etmə bəxtiyarlığına çatmış olacaq.
Bu gecədəki İlahi ziyafətə və Quran süfrəyə başda Quran-ı mübini Rəsulullah Əleyhissalatu Vesselama vəhy yolu ilə gətirən Cəbrail olmaq üzrə mələklər də enərək şenlendirirler. Kalb və bəsirəti açıq olan möminlərə üxrəvi aləmdən mənzərələr sərgilənir. Mələklərin pey der pey enməsiylə yer üzü mənəvi bir təzyiqin məruz qalar. Dünya sanki onlara dar gəlməyə başlayır. Möminlərin ətrafını əhatə edərək onlara Rəbbinin hədiyyə və rəhmətini olurlar. Tan yeri ağarana qədər davam edən bu ülvi təcəlli, ümmət-i Məhəmmədin könüllərinə əngin bir dinclik və səadət dalğası əsdirər.
Qədr Gecəsində belə nurlu hadisələrin ildönümlərini idrak edirik. Onun qədrini bilməklə də feyz və bərəkətindən, dünyanı əhatə edən nurani havasından istifadə etmiş olarıq.
Min aydan xeyirlidir deyilməsinin hikməti nədir?
"Bin ay" səksən üç il dörd aylıq bir müddətə bərabərdir. Keçmişdəki saleh kəslərin bir ömür boyu qazandıqları mənəvi mərtəbəni bir gecə içində əldə etmə fürsətidir. Rəsulullah (s.ə.s.) səhabələrə İsrail oğullarından bir kimsənin Allah yolunda min ay boyunca silahlı olaraq cihad etdiyini izah etmişdi. Səhabələr bunu eşidincə çaşdılar və öz əməllərini az, gördülər. Bunun üzərinə Qədr surəsi endirildi.
Başqa bir rəvayətdə Peyğəmbərimiz Sahabilere İsrail oğullarından dörd adamın səksən il ərzində heç günah işləmədən ibadət etdiklərini izah etdi. Səhabələr bunu heyrətlə qarşıladı. Cəbrayıl Əleyhissalam gəldi, "Ya Məhəmməd, ümmətin o bir neçə adamın səksən il ibadətində heyrətə düşdülər. Allah sənə ondan daha xeyirlisini endirmişdir" deyərək Qədr surəsini oxudu və, "İşdə bu sənin və ümmətinin heyran kalışından daha xeyirlidir" buyurdu. (1)
Digər bir rəvayətdə Rəsulullaha bütün ümmətlərin ömürləri göstərilmişdi. Öz ümmətinin ömrünü qısa görüncə, ömrü uzun olan ümmətlərin əməllərini düşündü. Öz ümmətinin bu qısa ömürlərində etdikləri əməllərlə onlara çata bilməyəcəkləri narahatlığı içində üzüldü. Uca Allah da Həbibinə, bu kədərinə müqabil Qədr Gecəsini verərək digər ümmətlərin min ildən daha xeyirli etdi. (2)
Qədr surəsi bu hadisələr üzərinə nazil olmuşdur.
Bu surə, Səhabələrin kədərini yüngülləşdirən bir surədir.
Qədr Gecəsinin Bu Qədər Faydalı Olmasını necə təsvir?
Bəli bir tək Ramazan, səksən il bir ömür semeratını qazandıra bilər. Leyle-i Qədr isə, Quranın bildirməsi min aydan daha xeyirli olduğu bu sirrə qatı bir dəlildir. Bəli nasılki bir padşah, səltənətində bəlkə hər sənədə, ya taxta keçmə mərasimi namıyla yaxud başqa bir parıltılı cilvə-i səltənətinə məzhər bəzi günləri bayram edər. Xalqını, o gündə umumî qanunlar dairəsində deyil; bəlkə xüsusi ihsanatına və pərdəsiz hüzuruna və has iltifatına və fövqəladə icraatına və birbaşa layiq və sadiq millətini, has razılığına məzhər edər. Elə də: Ezel və Əbəd Sultanı olan on səkkiz min aləmin Padşah-ı Zülcelal'e; o on səkkiz min aləmə baxan, təvəccöh edən fərman-ı Alişanı olan Quran-ı Hakimin Ramazan-ı Şərifdə endirmiş. Əlbəttə o Ramazan, məxsus bir bayram-ı İlahi və bir məşhər-i Rəbbani və bir məclis-i ruhani hökmünə keçmək, Cənab-ı Haqqın hikmətinin muktezasıdır. Madam Ramazan o bayramdır; əlbəttə bir dərəcə, adı və heyvani meşguliyetten insanları çəkmək üçün oruca emredilecek.
Niyə "Qədr" gecəsi?
Qədr Gecəsi hökm gecəsi deməkdir. Duxan Surəsində açıqlandığı üzrə İlahi təqdir olunan hökmlər Qədr Gecəsində ayırd edilir. Bu mənada Qədr gecəsinə təqdir gecəsi deyənlər də vardır. Əslində əşyanın, işlərin və hökmlərin miqdar və zamanları əzəldə təqdir edildiyi üçün burada söz mövzusu olan təqdir, əvvəldən təsbit edilən qədər proqramının yerinə yetirilməsiylə əlaqədar planların hazırlanmasıdır. (3)
"Kadr" sözündə "təzyiq" mənası da vardır. Buna görə o gecə yer üzünə o qədər çox mələk enər ki, dünya onlara dar gəlir.
Bir hədisdə, "O gecə yer üzünə enən mələklərin sayı çınqıl daşlarının sayından çox daha çoxdur" buyurularaq buna işarə edilir. (4)
Qədr Gecəsinin Ramazanın hansı gecəsinə rast gəldiyi barəsində çox rəvayət olmaqla birlikdə, Ramazanın son on günündə axtarılması tövsiyə edilmişdir. Bəzi hədis-i şəriflər də 27. gecəsinə bərabər gəldiyi bildirilir. "Onu iyirmi yeddinci gecədə axtarın" tərcüməsindəki hədis bu xüsusa işarə etməkdədir. (5)
Bu rəvayətlərin işığında, İslam alimləri Qədr Gecəsinin Ramazanın iyirmi yeddinci gecəsi olaraq qəbul etmiş və beləcə Müsəlmanlar o gecəni Qədr Gecəsi niyyətiylə əhya etmişlər.
Bunun üçün möminlər mümkün mərtəbə, vaxt və imkanları ölçüsündə Qədr Gecəsini qiymətləndirməyə çalışırlar. Yuxu və istirahətlə keçirməməyə cəhd edərlər. Çünki bu gecədə hər bir Quran hərfinə otuz min savab verilir. Digər ibadətlərin savabı da o nisbətdə artım göstərir.
Qədr Gecəsini qiymətləndirmək və o vaxtın feyiz və bərəkətindən istifadəni artırmaq üçün namaz qılınar, Quran oxunar, Quran təfsirləri mütaliə edilir. Zikr, salavat-ı şərifə gətirilir. Dualar edilir, Allaha niyaz və dua bulunulur. Kasıb və kimsəsizlər doyurular, bol bol sədəqə verilir. Xülasə hər vəsiləylə vaxt nurlandırılar. Qədr Gecəsinin gətirəcəyi böyük qazanc haqqında rəvayət edilən hədislər ən gözəl təşviq mahiyyətini daşıyır.
"Kim inanaraq, savabını ancaq Allahdan gözləyərək Qədr Gecəsində kıyam üzrə olsa (oyanıq qalıb əhya edərsə) keçmiş günahları bağışlanar." (6)
Bu gecədə necə dua edək?
Bunu da Həzrəti Aişə (ra) vasitəsiylə yenə Peyğəmbərimiz (s.ə.s.) 'dən, öyrənək:
"Dedim ki, 'Ya Rəsulullah, Qədr gecəsinə rast necə dua edim?"
Rəsulullah Əleyhissalatu Vəssalam "Allahım, Sən bağışlayansan, bağışlamağı sevirsən, məni də bağışla" deyərsən 'buyurdu"
Qaynaqlar
1) Haqq Dini Quran Dili. VI / 4592.
2) Muvatta. Itikaf: 6.
3) Duxan surəsi, 3.
4) Haqq Dini Quran Dili, IX / 5970.
5) Müsnəd, II / 27.
6) Buxari, Siyam: 71, İbni Macə, Dua
Qarabağ klubu satıldı
Misirli hücumçu Məhəmməd Salah Liverpulun ən bahalı oyunçusu oldu