Azərbaycan Ekolofiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi: “Türkiyə tərəfinin atacağı addım Mingəçevir su elektrik stansiyasının fəaliyyətinə heç bir təsir göstərməyəcək”

Bakı. Sevil Zeynalqızı-APA. “Türkiyədə hidroelektrik stansiyasının tikintisi ilə əlaqədar Kür çayı məcrasının dəyişdiriləcəyi barədə məlumatlar yalandır. Türkiyə yalnız Kürün həmin ölkənin ərazisində formalaşan 1 milyard kubmetr suyun 285 milyon kubmetrini energetika məqsədləri üçün istifadə etmək fikrindədir”. Bu açıqlamanı APA-ya Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Ekologiya və təbiəti mühafizə siyasəti şöbəsinin sektor müdiri Mütəllim Abdülhəsənov verib. Onun sözlərinə görə, Türkiyənin Kür çayının suyunun bir hissəsinin energetika ehtiyatları və kənd təsərrüfatı üçün istifadə layihəsi mövcuddur: “Hazırda Türkiyənin müvafiq idarələri tərəfindən bu layihənin iqtisadi əsaslandırılması üzərində iş gedir. Bununla bağlı Kür layihəsinin baş planı hazırlanıb. Nazirlik aidiyyəti dövlət qurumları ilə bu məsələni araşdırıb. Müəyyən olunub ki, layihə gerçəkləşərsə, onun Azərbaycana heç bir təsiri, fəsadı olmayacaq”.

M. Abdülhəsənov bildirib ki, çox illik hidroloji məlumatlara əsasən, Azərbaycana daxil olan suyun miqdarı 2,17 milyard kubmetrdir. Amma Türkiyə-Gürcüstan sərhədində bu rəqəm 1 milyard kubmetr təşkil edir: “Kürün suyundan 285 milyon kubmetr götürülsə, bu ölkəmizin su ehtiyatlarına, ekosistemin digər sahələrinə heç bir fəsad törətməyəcək və heç bir təsir ehtimalı da yoxdur. İstənilən halda bu, Türkiyənin suveren hüququdur. Dövlət öz ərazisində formalaşan su ehtiyatlarının 50 faizinə qədərini istifadə etmək səlahiyyətinə malikdir. Beynəlxalq konvensiyalar da bu hüququ təsdiqləyib” .

Sektor müdiri deyib ki, beynəlxalq konvensiyanın tələblərinə əsasən, bu cür layihələr bölgədə yerləşən digər ölkələrlə razılaşdırılır və qərar qəbul edilir: “Hazırda bu istiqamətdə işlər gedir. Azərbaycanın dövləti, o cümlədən ekologiya və təbii sərvətlər naziri də bu istiqamətdə müzakirələrdə iştirak edəcək və ölkəmizin maraqları təmin olunacaq. Hələlik bununla bağlı Türkiyə tərəfindən Azərbaycana konkret məlumat daxil olmayıb”.

M. Abdülhəsənov Türkiyə tərəfinin atacağı addımın Mingəçevir su elektrik stansiyasının fəaliyyətinə heç bir təsir göstərməyəcəyini deyib: “Həmin stansiyanın yerləşdiyi su anbarında 9 milyarda kubmetrə qədər su olmalıdır. Amma orada 15 milyard kubmetrə qədər su var. Bu istənilən qədər su ehtiyatı deməkdir”.

“Kür çayının quruma təhlükəsinə qarşı Gürcüstanla ortaq addım atmaq üçün şifahi razılıq əldə etmişik”. Bu açıqlamanı APA-nın Türkiyə bürosuna Cümhuriyyət Xalq Partiyasından Ərdahan millət vəkili Ənsar Öyüt verib. Türkiyədəki “Beşikkaya” hidroelektrik stansiyasının inşasının Kür çayını qurudacağı təhlükəsinə diqqəti cəlb edən millət vəkili məsələ ilə bağlı Azərbaycanı daha aktiv olmağa çağırıb.

“Beşikkaya hidroelektrik stansiyasının inşasının başlaması üçün tender keçirilib, hazırlıq işləri tamamlanıb. Əgər stansiyanın tikintisinə başlanarsa, Kür çayının suyunun bir hissəsi Qara dənizə töküləcək ki, bu da Kür çayında suyun azalmasına və hətta yay aylarında çayın bəzi yerlərinin qurumasına səbəb ola bilər. Gürcüstan da bundan narahatdır. Biz keçən həftə Tiflisdə Gürcüstan prezidenti, Məclis sədri, 2 nazir və millət vəkilləri ilə bu məsələni ətraflı müzakirə etdik. Şifahi olaraq belə bir razılıq əldə etdik ki, Türkiyə Gürcüstan ərazisində yeni bir hidroelektrik stansiyası tiksin və orda istehsal edilən enerjinin bir qismi Türkiyəyə verilsin. Bu zaman Beşikkaya layihəsi həyata keçirilməyə bilər və Kür çayının suyunun azalma və quruma təhlükəsi aradan qalxar. Türkiyə ilə Sovet İttifaqı arasında 8 yanvar 1927-ci ildə imzalanmış sazişə görə, Kür çayı beynəlxalq çay sayılır və o vaxt SSRİ-nin tərkibində olan, indi isə müstəqil Gürcüstan və Azərbaycanın da sərvətidir. Ona görə də mən Gürcüstanın bu etirazına Azərbaycanın da daha fəal şəkildə qoşulmasının tərəfdarıyam. Əgər Beşikkaya hidroelektrik stansiyasının tikintisinə başlansa, bu, Kür çayının aqibəti və Gürcüstan və Azərbaycanın su ehtiyatları baxımından fəlakətə səbəb ola bilər. Gələn həftə azərbaycanlı qardaşlarımızla da bu məsələ barədə ətraflı danışacağıq”.

Gürcüstan parlamentinin komitə sədri Vaxtanq Balavadze Türkiyədə hidroelektrik stansiyasının tikintisi ilə əlaqədar Kür çayı məcrasının dəyişdiriləcəyi barədə iddiaları təkzib edib. APA-nın “Новости-Грузия” agentliyinə istinadən verdiyi məlumata görə, bir qədər öncə bəzi gürcü kütləvi informasiya vasitələri Türkiyə-Gürcüstan danışıqlarında bu məsələnin müzakirə edildiyini və nəticədə Kürün Qara dənizə axıdılacağı haqda ümumi qərarın qəbul edildiyi haqda məlumat yayıblar. Balavadze deyir ki, Türkiyə tərəfi ilə stansiyanın tikintisi müzakirə edilib, amma Kürün məcrasının dəyişdirilməsi barədə söhbət getməyib. Bununla belə millət vəkili etiraf edib ki, bir neçə il öncə Kür çayı məcrasının dəyişdirilməsi variantı götür-qoy edilib, amma son nəticədə qərar qəbul edilməyib.

Qeyd edək ki, Tiflisdə nəşr olunan “Rezonansi” qəzeti Ərdəham vilayətində “Beşikkaya” su elektrik stansiyasının tikintisi ilə əlaqədar Kür çayının məcrasının dəyişdiriləcəyi, çayın Qara dənizə axıdılacağı, nəticədə bu çayın daha Azərbaycan və Gürcüstan ərazisindən axmayacağı barədə xəbər yayıb. Qəzet bu məsələnin Türkiyənin baş naziri Rəcəb Tayyip Ərdoğanla Gürcüstan prezidenti Mixail Saakaşvili arasında müzakirə olunduğunu bildirir.